درختچه ای است متوسط که ارتفاع آن تا ۱۰ متر نیز می رسد. عناب بومی مناطق گرمسیر بوده و برگهای کوچک سبزرنگ ، بدون کرک و تخم مرغی شکل آن در زمستان می ریزد. خواص عناب به قدری زیاد است که در یک مقاله جای نمی گیرد. از جمله خواص عناب می توان به درمان جوش ، سرما خوردگی و دیابت اشاره کرد ، همچنین در طب سنتی برای لاغری و کاهش وزن از آن یاد شده است.
در این مقاله از رازمگ به بررسی خواص این میوه اعجاب انگیز و نکات آن می پردازیم. مدت زمان لازم برای مطالعه این مقاله ۲۰ دقیقه می باشد.
فهرست مطالب [مخفی]
عناب جزو میوه هاست و اتفاقا از آن میوههای پرخاصیت و سرشار از مواد مغذی است. میلیونها آدمی که ارزش واقعی عناب را میدانند از آن بهعنوان یک خوراکی مقوی و کپسول سلامتی یاد میکنند. عناب میوهی درختچه یا درخت کوچکی است با گلبرگهایی به رنگ سبز مایل به زرد و جزو میوههای هستهدار (شفت) است. میوههای این درختچه بهاندازهی یک خرما هستند و رنگشان ترکیبی از قرمز و قهوهای است که از روشن تا سیر تغییر میکند.
این گیاه ، بومیِ جنوب آسیا ازجمله بخشهای جنوبی و مرکزی چین است. البته امروزه این میوه در سراسر جهان ، بهویژه اروپا شناخته شده است و در بیشتر فروشگاه هایی که میوه های وارداتی عرضه میکنند به فروش میرسد. عناب تاریخچهای ۱۰ هزار ساله دارد و بیش از ۴۰۰ گونهی مختلف از آن پیدا شده است. عناب را به صورت میوه ، آب میوه و خشک شده میخورند.
در بریتانیا عناب را به صورت خشک شده یا به صورت آب نباتهای طعم دار همراه با چای عصر میل می نمایند. در کره ، چین و تایوان ، شربت شیرین میوه عناب را مورد استفاده قرار میدهند. در برخی مناطق از عناب برای تهیهٔ سرکه استفاده میشود و در آفریقا از آن کیک درست میکنند. عناب کنسرو شده و چای با طعم عناب نیز در جهان استفاده میشود اما در ایران ، پاکستان و هندوستان ، عناب را بیشتر به صورت خشک شدهاستفاده می نمایند.
عناب را به هر صورتی که میل کنید آنتی اکسیدانها و مواد مغذی ارگانیک قویِ موجود در این میوهی پرخاصیت طیف گستردهای از خواص را برایتان به ارمغان میآورد. حالا بیایید نگاه دقیقتری به جدول ارزش غذایی عناب و سپس خواص عناب بیندازیم. (مرجع جدول زیر پایگاه دادهی وبسایت USDA است)
آب ____________________________۷۷٫۸۶ گرم
انرژی __________________________۷۹ کیلوکالری
پروتئین _________________________۱٫۲ گرم
چربی___________________________ ۰٫۲ گرم
کربوهیدرات_______________________۲۰٫۲۳ گرم
کلسیم__________________________۲۱ میلیگرم
آهن____________________________ ۰٫۴۸ میلیگرم
منیزیم___________________________۱۰ میلیگرم
فسفر____________________________۲۳ میلیگرم
پتاسیم __________________________۲۵۰ میلیگرم
سدیم____________________________۳ میلیگرم
زینک_____________________________۰٫۰۵ میلیگرم
ویتامین سی ______________________ ۶۹ میلیگرم
تیامین ___________________________۰٫۰۲ میلیگرم
ریبوفلاوین_________________________۰٫۰۴ میلیگرم
نیاسین___________________________۰٫۹ میلیگرم
ویتامین ب ۶ ________________________۰٫۰۸ میلیگرم
ویتامین ب ۱۲________________________ ۰
اسیدهای چرب_______________________۰
کلسترول___________________________۰
حل مشکلات خواب یکی از خواص عناب است. مصرف عصارهی عناب میتواند درمان خانگی مناسبی برای کسانی باشد که مشکل بی خوابی یا بی قراری دارند. خاصیت آرامش بخشی که در ترکیبات ارگانیک این میوهی مفید وجود دارد ذهن و بدن را آرام میکند و بنابراین اگر شبها راحت به خواب نمی روید کمی جوشانده ی عناب می تواند همان چیزی باشد که برای یک خواب راحت و عمیق به آن احتیاج دارید.
عناب یکی از منابع غنی از آهن و فسفر است که هر دو از عناصر مهم در گلبول های قرمز خون هستند. اگر به فقر آهن یا کم خونی دچارید ممکن است علائمی مانند ضعف عضلانی ، خستگی ، سوءِ هاضمه ، سرگیجه و اختلال شناختی در شما بروز کند. با افزایش آهن و فسفرِ دریافتی از طریق میوه عناب ، گردش خون شما بیشتر می شود و در نتیجه اکسیژن رسانی به اندام های شما بهتر انجام میشود.
با افزایش مواد معدنی مانند کلسیم ، فسفر و آهن که آنها را با مصرف عناب دریافت میکنید سلامت و استحکام استخوان هایتان را تضمین میکنید. وقتی پا به سن می گذارید مشکلاتی نظیر تحلیل و پوکی استخوان گریبانگیر شما میشود بنابراین اضافه کردن عناب به رژیم غذایی تان میتواند این روند را کُند کند.
خوردن میوه و سبزیجات برای کاهش وزن ، زیاد پیشنهاد شده است. عناب را هم میتوان در فهرست این خوراکی ها گنجاند. در واقع یکی از خواص عناب کمک به کنترل وزن است. این میوه با کالری کم ، و میزان بالایی از پروتئین و فیبر نیازهای تغذیهای شما را تأمین میکند و شما را سیر نگه میدارد. در نتیجه بین وعدههای غذایی اصلی سراغ میان وعده و تنقلات نمی روید و میتوانید به رژیم غذایی تان پایبند بمانید و به این ترتیب وزن اضافه نمی کنید.
عناب به دلیل داشتن مقدار زیادی از آنتی اکسیدان ها ازجمله ویتامین سی ، ویتامین A و ترکیبات ارگانیک مختلف و اسیدها به شیوههای مختلفی باعث تقویت سیستم ایمنی بدن میشود. این آنتی اکسیدان ها می توانند رادیکال های آزاد را که عامل بسیاری از امراض و بیماریها هستند خنثی کنند. علاوه براین ویتامین C منجربه افزایش تولید گلبول های سفید میشود و همان طور که می دانید گلبول های سفید اولین خط دفاعیِ سیستم ایمنی بدن ما هستند.
یکی دیگر از خواص عناب کاهش استرس و اضطراب است. در واقع ثابت شده است که عناب مانند برخی داروهای کاهندهی اضطراب و تسکین دهنده عمل میکند. با استفاده از عصاره عناب یا مصرف میوهی آن هورمون های شما تنظیم می شود و این به ذهن و بدن شما آرامش می بخشد. در افرادی که مرتب دچار استرس مزمن و اضطراب میشوند مصرف عناب خشک یا خوردن یک مکملِ حاوی عناب موجب آرامش فکری میشود و بدن را در مقابل اثرات جانبی افزایش هورمون های استرس محافظت میکند.
اگرچه دانشمندان هنوز در حال پژوهش پیرامون سازوکار دقیق و ارتباط بین مصرف عناب و درمان سرطان هستند ، اما نتایج اخیر نشان میدهد که بین ترکیبات زیست فعال در عناب و کاهش فعالیت رادیکال های آزاد و گسترش سلول های سرطانی همبستگی مثبتی وجود دارد. آنتی اکسیدان های موجود در عناب عامل بسیار مؤثری در پیشگیری از سرطان و سایر بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی هستند.
عصاره و آب عناب به صورت موضعی برای درمان التهابات مختلف پوستی ازجمله پسوریازیس ، اگزما ، و آکنه استفاده شده است. میوه عناب هم اثر مشابهی دارد. عناب همچنین از ظهور چین و چروک و جای زخم روی صورت جلوگیری میکند و با اکسیژن رسانی و افزایش گردش خون ، موجب شادابی پوست صورت میشود.
عناب بهدلیل داشتن فیبر فرایند هضم را در بدن بهبود میبخشد. البته ساپونینها و تری ترپنوئیدها نیز با بهینهکردن فرایندِ جذب مواد مغذی و حرکات سالم غذا در روده ها در این قضیه نقش دارند. این کار به جلوگیری از بروز یبوست ، شکم درد ، نفخ شکم و بیماری های دستگاه گوارش مانند سرطان روده بزرگ کمک میکند.
یکی از اصلی ترین خواص عناب تصفیه خون می باشد یعنی ساپونین ها و آلکالوئید های موجود در عناب مستقیما با تصفیه خون و سم زدایی بدن در ارتباط اند. این اثر آنتی اکسیدانی میتواند جلوی بسیاری از بیماری ها را بگیرد و نیز موجب کاهش استرس در سیستم های ایمنی و لنفاوی بدن شود.
عناب آرامش بخش و ضد بد خلقی است و در طب سنتی چین و کره از آن به عنوان دارویی که سبب کاهش اضطراب میشود و تقویت کننده معده و طحال و سیستم گوارشی است استفاده میکنند. عناب خون را تصفیه و سموم را از بدن دفع میکند ، سبب روشنی پوست شده و از بروز مشکلات قلبی جلوگیری مینماید.عناب خونساز ، ملین و دارای لعاب بسیار است و سینه را نرم مینماید.
استفاده از مغز میوه در زخمها و بریدگیها سبب سرعت بخشیدن به بهبود آنها میشود. عناب همچنین دندانها را در برابر پوسیدگی مقاوم میسازد. چای عناب دارای ماده ضدسرطانی ساپونینز است. این چای باعث ترمیم بافت های آسیب دیده و تقویت عضلات میشود. از جوشانده برگ عناب برای تسکین گلودرد و از عصاره آن برای درمان آن استفاده میشود. به خاطر سپرده شود که عناب باعث ازدیاد ویتامین k در خون می شود و خون را سفت می کند. پس بهتر است کسانی که غلظت خون بالایی دارند از مصرف آن پرهیز نمایند.
یک تیم محققین ایرانی ، در موسسه تحقیقیاتی واکسن و سرم سازی مشهد ، آزمایشهای آزمایشگاهی را انجام دادند ، تا توانایی عصاره عناب خشک را برای مهار رشد و یا ایجاد مرگ سلولی ، در انواع سلول های سلولی تومور انسانی بررسی شود. دانشمندان ، از آزمون رنگ سنجی mtt برای اندازه گیری درجه عصاره عناب خشک استفاده کردند ، تا ببینند کدام درجه رنگی از آن می تواند باعث کاهش تکثیر سلول های تومور شود.
اگر چه عصاره عناب ، مانع تکثیر سلول های توموری در تمام سطوح می شود ، اما بیشترین اثر را در برابر سلول های لوسمی یورکات نشان می دهد. محققان گفته اند که ، یافته های آنها در گزارش فوریه ۲۰۰۸ ، در مورد «فناوری های سیتوتو» نشان می دهد ، که یافته های آنها ، خواص سیتوتوکسیس در مقابل انواع مختلف سلول های سرطانی وجود دارد و اثبات شده و مطالعات دیگر نشان داده اند ، که مکانیسم مورد استفاده از عناب به خوبی کار می کند.
در حالی که اطلاعات تغذیه ای برای دمنوش ها در دسترس نیست ، میوه ها ، که برای تهیه دمنوش استفاده می شوند ، شامل برخی از فلاونوئیدها و ویتامین C می باشند. این مواد مغذی ، آنتی اکسیدان هایی هستند ، که سلول ها را در مقابل رادیکال های آزاد محافظت می کنند ، که سبب آسیب می شوند و ممکن است ، دارای بخشی از مسومیت های پیری و همچنین بیماری های مزمن ، مانند: بیماری قلبی و سرطان باشد.
یک مطالعه ، که در سال ۲۰۰۸ ، در مجله شیمی کشاورزی و مواد غذایی منتشر شد ، اثرات دمنوش عناب را بر زمان عبور گوارش و ماده مدفوع در همسترها مورد آزمایش قرار گرفت. محققان دریافتند که این دمنوش ، نه تنها زمان گذار از روده را بهبود می بخشد ، بلکه سطح آمونیاک را در مدفوع کاهش می دهد ، و محققان نتیجه گرفتند ، که می تواند باعث کاهش فشار روده شود ، در زمانی که در معرض مواد سمی است با این حال ، مطالعات انسانی ، باید پیش از هر گونه ادعایی انجام شود.
عناب سرشار از آنتی اکسیدان های قوی است که برای سلامت پوست صورت ضروری هستند. آنتی اکسیدان های موجود در عناب می توانند به راحتی التهابات پوستی مانند جوش و آکنه را درمان کنند. برای این منظور باید از آب یا عصاره عناب به صورت ماسک روی پوست استفاده کنید.
عناب می تواند برای تصفیه خون و دفع سموم از خون بسیار مفید عمل کند. ساپونین ها و آلکالوئیدهای موجود در عناب می توانند به پاکسازی خون و دفع سم های موجود در بدن کمک شایانی کنند. عناب با تصفیه و پاکسازی خون می تواند باعث پیگشیری از خیلی بیماری ها در بدن شود.
از دیگر خواص عناب می توان به سیستم ایمنی بدن را تقویت کند و به همین جهت برای مقابله با بیماری های ویروسی بسیار مناسب است. عناب تازه حاوی مقادیر مناسبی از ویتامین A ، ویتامین C و پتاسیم است که ضمن پیشگیری و درمان سرماخوردگی می تواند برای درمان سرفه هم مفید باشد.
عناب حاوی ویتامین ها و مواد معدنی زیادی است که برای رشد و تقویت موها نیز مفید عمل می کنند. برای این منظور باید از روغن عناب به صورت موضعی استفاده کنید. نتایج جدید نشان داده است که این روغن می تواند باعث رشد سریعتر موها شود.
عناب به عنوان یک محافظ طبیعی برای کبد شناخته می شود. عناب به جهت اینکه حاوی مقادیر غنی از آنتی اکسیدان است برای سم زدایی و بهبود عملکرد کبد بسیار مفید است. ضمن اینکه عناب می تواند به درمان بیماری های رایج کبدی مثل کبد چرب نیز کمک کند.
عصاره هسته عناب طبیعتی آرامش بخش دارد و می تواند مشکلاتی مانند بی خوابی و بیقراری را درمان کند. کسانی که از مشکل بی خوابی رنج می برند می توانند با استفاده از جوشانده عناب این مشکل را حل کنند و یک خواب راحت و بدون دغدغه را تجربه کنند.
كسانی كه كمر درد دارند به مدت ۷ روز ، روزی ده دانه عناب ابتدا مكیده سپس میل كنند.
جوشانده عناب گرفتگی صدا را برطرف میکند. عصاره آن همراه با زنجبیل ، شیرین بیان و نعناع آرام بخش عضلات گلو است.
مصرف عناب آسم و تنگی نفس را برطرف میکند. برای تهیه جوشانده عناب ۵۰ گرم عناب را در یک لیتر آب ریخته و بجوشانید تا حجم آن دو سوم شود.
یک شربت خوب مخصوص سرفه و سینه درد و خلط آور و ملین: عناب + انجیر + کشمش + خرما از هر کدام ۵۰ گرم در یک لیتر آب جوشانده صاف نموده روزی ۳ فنجان میل شود.
عناب دندانها را در برابر پوسیدگی مقاوم میسازد. خوردن در روز ۳بار از دم نوش عناب دندان ها را در برابر پوسیدگی محافظت میکند
برای درمان دندان درد سائیده عناب را در محل کرم خوردگی دندان بگذارید.
روزی ده دانه عناب ابتدا مکیده سپس میل کنند. این روند درمان برای بهبودی کمر درد موثر می باشد
عناب برای تصلب شرائین مفید میباشد
یک شربت خوب مخصوص سرفه و سینه درد و خلط آور و ملین : عناب + انجیر + کشمش + خرما از هر کدام ۵۰ گرم در یک لیتر آب جوشانده صاف نموده روزی ۳ فنجان میل شود.
عناب از بروز مشکلات قلبی جلوگیری می نماید. عناب برای تصلب شرائین مفید می باشد. عناب در درمان نامرتب بودن ضربان قلب کمک زیادی می کند
استفاده از پودر عناب همراه با شیر، برای درمان روماتیسم استفاده میشود.
میوه کال عناب تشنگی را کاهش می دهد.
کسانی که بواسیر دارند صبح ناشتا یک استکان آب جوشانده عناب به مدت ۴ روز میل کنند.
۵۰گرم عناب را در یك لیتر آب ریخته و بجوشانید تا حجم آن دو سوم شود.
۱۴ دانه عناب را با ۲۵ گرم جو پوست كنده مخلوط كرده و در ۲ لیتر آب ریخته و آنقدر بجوشانید تا جو باصطلاح شكفته شود و ۱/۵لیتر آب باقی بماند . این جوشانده را بگذارید تا ته نشین شود . سپس روی آنرا بردارید و بنوشید .
همانطور که مطالعه کردید عناب فواید زیادی دارد البته این فواید می تواند برای برخی افراد مشکلاتی را هم ایجاد کند. مثلا مصرف عناب باعث افزایش ویتامین K در بدن می شود و به همین جهت سبب غلیظ شدن خون می شود. از این رو به افرادی که غلظت خون دارند توصیه می شود که در مصرف عناب حد اعتدال را نگه دارند.
زیاده روی در هیچ ماده غذایی عقلانی نیست و عناب هم از این قاعده مستثنا نیست. عناب هر چقدر هم مواد فواید داشته باشد ، زیاده روی در مصرف آن باعث زیان هایی به بدن می شود. یکی از این زیان ها باعث اختلال جنسی می شود. طبق نظریه کارشناسان زیاده روی در مصرف عناب می تواند باعث کاهش غرایز جنسی در فرد مصرف کننده شود.
اگر می خواهید بدانید مصرف متعادل عناب به چه اندازه است حتما با پزشک یا مشاوره تغذیه تماس بگیرید.
یکی دیگر از مشکلاتی که مصرف عناب می تواند در بدن ایجاد کند مشکلات گوارشی است. افراد سرد مزاج ممکن است با مصرف عناب دچار نفخ و تولید گاز در معده شوند که برای رفع این مشکل بهتر است عناب را به همراه مویز مصرف کنند.
برای برخی افراد با بیماری های خاص عناب مناسب نیست و حتما قبل از مصرف عناب باید با پزشک مشورت کنند. کسانی که به بیماری هایی مثل انگل های روده ای ، نفخ زیاد و بیش از حد و خلط بیش از اندازه مبتلا هستند باید قبل از مصرف عناب با پزشک مشورت کنند.
منبع : مجله دلگرم ، هفت گنج ، پارسی دی ، نمناک ، بیتوته ، چطور ، ویکی پدیا ، naturalfoodseries